SOUNDTRACK / FİLM MÜZİĞİ NEDİR?

“Soundtrack”, kelime anlamıyla “ses izi” anlamına gelir ve teknik olarak bir filmin müziklerini ya da seslerini içeren kaydı ifade eder.

Sessiz Sinema Dönemi Filmler sessizdi ama müziksiz değildi.
Salonlarda canlı piyanistler çalar, duyguyu yaşatırdı.
Bu, sinemanın müzikle doğduğunun kanıtıdır.OST (Original Sound Track )kısaltması da CD ler çıktıktan sonra kullanılmaya başlanmıştır.

1937 Walt Disney animasyon filmi Pamuk prenses ve Yedi Cüceler soundtrack’leri ticari olarak piyasaya çıkan ilk film müziği olmuştur.

1992 yılında Whitney Houston’ın Bodyguard: Orijinal Soundtrack Albümü 42.000.000 adet satış yaparak en fazla satış yapan Soundtrack album olmuştur.

Film Müzikleri 2 Ana Türe ayrılmıştır.

Score (Orijinal Film Müziği)

Genellikle orkestral ya da elektronik enstrümantasyon içerir.

Film için özel olarak bestelenir (Hans Zimmer, John Williams gibi).

Duygusal geçişleri, gerilimi, romantizmi destekler.

Örnek: James Horner – Braveheart, Howard Shore – The Lord of the Rings

Soundtrack (Derlenmiş Şarkılar Albümü)

Filmde kullanılan şarkıların derlendiği albümdür.

Film için özel üretilmiş veya önceden var olan pop, rock, caz, soul, vs. türlerinde olabilir.

Örnek: Pulp Fiction (Tarantino filmleri genelde bu tarzın şahıdır), The Big Chill, Guardians of the Galaxy

UNUTULMAZ FİLM MÜZİĞİ BESTECİLERİ :

John Williams

• Star Wars, Indiana Jones, E.T., Schindler’s List
• Senfonik anlatımın efendisidir.
• Leitmotif ustasıdır.

Hans Zimmer

• Inception, Interstellar, The Dark Knight
• Elektronik ve orkestrayı harmanlar.
• Epik duyguların mimarıdır.

Ennio Morricone

• The Good, The Bad and The Ugly, Cinema Paradiso
• İtalyan melankolisini notalara döker.
• Western filmlerinin ruhunu yaratır.

Thomas Newman

• American Beauty, Road to Perdition, 1917
• Minimalist ve duygu yüklü bir yaklaşıma sahiptir.
• Kimi zaman sadece birkaç nota, bir karakterin iç dünyasını açar…

James Newton Howard, Danny Elfman, Alexandre Desplat, Rachel Portman…Hepsi farklı tınılarla sinemaya ruh katmıştır.

SAHNESİYLE EFSANELEŞEN MÜZİKLER

• “Stayin’ Alive” – Bee Gees (Saturday Night Fever)
• “My Heart Will Go On” – Celine Dion (Titanic)
• “Where Is My Mind?” – Pixies (Fight Club)
• “Also Sprach Zarathustra” – Richard Strauss (2001: A Space Odyssey)
• “Misirlou” – Dick Dale (Pulp Fiction)
• “Unchained Melody” – Righteous Brothers (Ghost)

TÜRK SİNEMASINDA FİLM MÜZİKLERİ :

Film müziği Türk sinemasında hiçbir zaman sadece “arka plan sesi” olmamıştır.
Bazen filmin önüne geçmiş, bazen replik kadar ezberlenmiştir.
Birçok filmde duygu yükünü taşıyan, sahnenin anlamını derinleştiren, karakterlerin ruh halini anlatan en güçlü araç müziktir.

DÖNEM DÖNEM TÜRK SİNEMA MÜZİĞİ

1. 1950’ler – Sinemanın Sazla Sözü

• Bu dönemde çoğu filmde Türk sanat müziği ve Halk müziği eserleri yer alırdı.
• Müzikler genellikle stüdyoda değil, canlı olarak filmlerde çalınır, playback yapılmazdı.
• Zeki Müren, Müzeyyen Senar, Sadri Alışık, bu dönemde hem oyuncu hem şarkıcı kimlikleriyle parladılar.

Örnekler:

• Beklenen Şarkı (1953) – Zeki Müren
• Kırık Plak (1959) – Sezen Cumhur Önal sözleri, sanat müziği yorumları

2. 1960’lar – Yeşilçam’ın Altın Çağı

• Film müzikleri artık daha profesyonel bestecilerce hazırlanıyordu.
• Metin Bükey, Yalçın Tura, Necip Celal Andel, Orhan Gencebay, Cahit Oben gibi isimler sinemaya imza atmaya başlıyordu.
• Bu dönemin müzikleri klasik batı armonileriyle Türk motiflerini birleştiriyordu.
• Müziğin kendisi de “duygu anlatıcısı” oluyordu

Unutulmaz:

• Sevemedim Kara Gözlüm – Metin Bükey / Müslüm Gürses versiyonu yıllar sonra efsaneleşti.
• Samanyolu (1967) – Berkant: Sadece film değil, 60’ların tüm ruhunu taşıyan bir müzik.
• Anlamazdın – Ayla Dikmen / Cahit Oben orkestrası (Film: Vesikalı Yarim)

3. 1970’ler – Arabesk ve Anadolu Rock’ın Sinemaya Girişi

• Sosyal gerçekçilik yükselirken, müziklerde de daha derin acılar, isyanlar duyulur oldu.
• Orhan Gencebay, Ferdi Tayfur, Müslüm Gürses, Cem Karaca, Barış Manço gibi isimler film müziklerine de imza attılar.
• Arabesk artık sadece müzik değil, bir anlatı biçimi haline geldi.
• Aynı yıllarda Anadolu Rock da sinema müziklerine eşlik etti. Modern ve geleneksel iç içe geçti.

Örnekler:

• Batsın Bu Dünya (Orhan Gencebay) – Hem film, hem soundtrack
• Çocuğumu İstiyorum (Filmin müziği: Cem Karaca – “Tamirci Çırağı”)
• Selvi Boylum Al Yazmalım (1978) – Müzik: Cahit Berkay

4. 1980’ler – Pop Müziğin Yükselişi

• Arabesk hala var, ama artık sinema müziklerine pop etkisi de giriyor.
• Ahmet Özhan, Ajda Pekkan, Sezen Aksu, Nükhet Duru gibi sanatçılar soundtrack’lere ses veriyor.
• TRT’nin estetik anlayışı müziklerde de hissediliyor.
• Ayrıca, video klip estetiği sinema müziklerine sızmaya başlıyor.

Örnekler:

• Hababam Sınıfı – Melih Kibar (Tema müziği hâlâ her duyduğumuzda çocukluğumuza döneriz)
• Züğürt Ağa (1985) – Müzik: Arif Erkin
• Mine – Cahit Berkay yine bir başyapıta hayat veriyor.

5. 1990’lar – Minimalist Yaklaşımlar ve Bağımsız Besteciler

• Artık büyük orkestra yerine minimalist ve atmosferik müzikler ön planda.
• Yönetmenlerle özdeşleşen besteciler ortaya çıkıyor.
  Örneğin: Reha Erdem & Arvo Pärt benzeri müzikler, Nuri Bilge Ceylan & Erdem Helvacıoğlu gibi isimler.

Örnekler:

• Ağır Roman – Müslüm Gürses & Candan Erçetin
• Masumiyet – Müzikler: Erkan Oğur
• Eşkıya (1996) – Müzik: Aria Production, Yavuz Turgul’un görkemli anlatısına eşlik eden destansı müzikler…

TÜRK FİLMLERİNDE YABANCI ŞARKILARIN KULLANIMI

Türk sineması özellikle 1960’lar ve 70’ler boyunca telif yasalarının henüz sıkı denetlenmediği dönemlerde, batı müziğinden bol bol beslenmiştir.Avrupa sinemasının etkisinde kalan yönetmenler, “elit bir tat” yaratmak için yabancı müzik tercih ettiler.Orijinal film müziği yaptırmak hem pahalı hem de zahmetliydi. O yüzden hazır müzikler pratik çözüm sundu.

En çok kullanılan tarzlar şunlardır.

• Fransız Chansonları
• Charles Aznavour, Dalida, Edith Piaf şarkıları bolca kullanıldı.
• Hem aşk, hem hüzün temalı sahnelerde vazgeçilmezlerdi.
• İtalyan Pop & Soundtrack’leri
• Ennio Morricone, Adriano Celentano, Nino Rota gibi isimlerin parçaları filmlere büyülü bir hava katardı.
• Amerikan Soul, Funk ve Rock
• Isaac Hayes, James Brown, The Doors, hatta Pink Floyd şarkılarına bile rastlanır.
• Özellikle Suç filmlerinde ya da intikam temalı sahnelerde etkileyici oluyordu.
• Hint Müzikleri (Bollywood)
• 70’lerdeki “dövüş sahneleri” ve aksiyon sekanslarında bolca Hint disko ritmi kullanıldı.
• Hatta bazı melodiler direkt kopyalanmış, Türkçe sözle tekrar kaydedilmiştir.
• Paul Mauriat, özellikle 1960’ların sonu ve 1970’ler boyunca Yeşilçam filmlerinde en çok kullanılan yabancı orkestra şeflerinden biri olmuştur.O dönemin duygu yüklü senaryoları için birebirdi. Özellikle Türkan Şoray, Kadir İnanır, Hülya Koçyiğit gibi oyuncuların filmlerinde çok kullanılmıştır.
• Franck Pourcel Fransız keman ustası, zarif düzenlemeleriyle özellikle düğün ve hayal sahneleri için kullanıldı.
• Ray Conniff Amerikan orkestra şefi, vokal orkestrasyonlarıyla Yeşilçam’ın neşeli sahnelerinde yer aldı.
• Fausto Papetti İtalyan saksafon ustasının yorumu genellikle tutkulu aşk sahnelerinde ya da gece çekimlerinde kullanılırdı.

Share post: